علی بن ابیطالب(ع)؛ امام تمام مسلمانان

نویسنده: مدیریت موسسه جناب استاد محمد جواد مروجی طبسی

در مطلب حاضر نویسنده با انتقاد از به کار بردن تعبیر امام  شیعیان برای امام علی(ع)، به احادیثی اشاره می‌کند که در آنها تاکید شده که امام علی(ع) و فرزندان ایشان امام  همه مسلمانان هستند و نه فقط شیعیان،  لذا جا دارد در رسانه‌ها و سخنرانی‌ها این نکته مورد توجه قرار گیرد.

یکی از مسائل مهم و مغفول مانده در حوزه فرهنگ شــیعی- اســلامی، بی توجهــی محافل و رسانه ها و احیانا خطبای محترم کشور از عناوینی است که پیغمبر به امیرمومنان و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام تخصیص داده اســت. یکی از آنها مســئله عنوان امام المســلمین است که پیغمبر نســبت به امیرمومنان و اهلبیــت(ع) به کار برده اســت و ما بــر اثر غفلت کلمــه «امام المســلمین» را برداشته و «امام شیعه» به آنها خطاب می کنیم. در حالی که این تعبیر صحیح نبوده و بر خالف روش و سیره و سنت پیغمبر اسلام است.

روشن نیســت که این تعبیر از کجا آمده و در بین ما شیعیان رســوخ پیدا کرده است. ما وقتی که به روایــات مراجعه می کنیم در هیــچ کجــا این تعبیــر را از رســول خدا صلی اهلل علیه و آله و ســلم و یا یکی از ائمه هدی(ع) مشاهده نمی کنیم، بلکه از همان نخست پیامبر صلی الله علیه و آله تعبیر «امام المســلمین» را برای امیرمومنان و امامان هدایت داده اســت که در دهها روایت به این مسئله اشــاره شده و ما به جهت روشــنگری و ظلم آشــکاری کهنسبت به امیرمومنان و سایر ائمه طاهرین شده، احادیثی را که در منابع اولیه و اصلی به دســتمان رســیده از نظر می گذرانیم، در این احادیث عبارت امام مسلمین با تعابیر مشابه به هم بیان شده است:

1- تعبیــر «أنــت إمام المسلمین«

در یــک دســته از روایــات آمده اســت کــه پیغمبر(ص) به امیرمومنــان(ع) فرمود: «یا علی أنت إمام المسلمین« و این تعبیر در دهها روایت آمــده که از باب نمونه به دو روایت اشاره میکنیم:

شــیخ صدوق به ســند خود از ابــن عباس روایــت کرده که پیامبــر خدا به علــی)ع( فرمود: »یا علی أنت إمام المســلمین و أمیرالمؤمنیــن و حجه اهلل بعدی علی الخلق أجمعین» علی جان تو امام مســلمانان و امیرمومنان و حجــت خدا پس از من بر تمام خلق هستی.(1)

همچنین صدوق در عیون از امام رضا(ع)از پدرانش از امام حسین(ع) از پیامبر(ص) روایت کرده که به علی(ع(فرمود: »یا علی أنت إمام المسلمین و أمیرالمؤمنین» یــا علــی تو امام مسلمانان و امیرمومنان می باشی.(2)

صراحت این دو روایت به حدی است که جای هیچگونه شبههای باقی نمیگذارد که امیرمومنان امام مسلمانان است نه طایفه خاصی. چــرا که در ایــن دو روایت هیچ نمیبینیم که پیامبر به او فرموده باشد ای علی تو امام شیعیان می باشی و تاکید پیامبردر این روایات به «یا علی أنت امام المسلمین» بهترین دلیل بر همین معنا است. خوانندگان محترم می توانند برای مطالعه بیشتر به کتابهای »بشاره المصطفی» و «التحصین« و «اثباه الهــداه» و «البرهان» و »بحاراألنوار» مراجعه کنند.

2- تعبیر «امام المسلمین»

 نسبت به هر یک از ائمه فقهــا و محدثان و بزرگان در کتابهای خود از زبان معصومان نسبت به امیرمومنان و سایر امامان تعبیر«امام المسلمین» را آورده اند. از جمله شیخ مفید در کتاب فقهی خود به نام «المقنعه» در صلوات روز جمعه چنین فرموده: «اللهم صل علی الحسن و الحسین امامی المســلمین» خداوندا بر حسن و حســین دو امام مسلمانان درود بفرست و در همان صلوات نسبت به هر یک از امامان همین جمله امام المســلمین را تکرار فرموده و چنین گویــد: «اللهم صل علی علی بن الحسین امام المسلمین«خداوندا بر علی بن الحســین امام مسلمانان درود بفرست.(3)

3- تعبیر «و هو امام المسلمین«

شــیخ صدوق و ابن ادریس و ابن شــاذان در فضائــل از پیامبر درباره شخصیت امیرمومنان ضمن حدیثی از سعید بن جبیر از عایشه از رسول خدا نقل کرده که فرمود: «أنا سید الأولین و الآخرین و علی بن أبی طالب سید الوصیین... و هو إمام المسلمین و مولی المؤمنین و أمیرهم بعدی« من سید اولین و آخرین هستم و علی بن ابیطالب سید جانشینان است و اوست امام مســلمانان و سرپرست مومنان و امیر آنها پس از من اســت. همو در حدیثی مفصــل از ابن عباس از رســول خدا روایــت کرده که روزی پیامبــر خدا نشســته بود، امام حسن(ع) وارد شد. پیامبر با دیدن او گریه اش گرفت. ســپس امام حســین(ع) وارد شد و تا او را دید گریــه اش گرفت. به خود نزدیک کرد و در ادامه حدیث می گوید: پیامبر درباره امام حســین فرمود: «و أما الحسین فإنه منی و هو إبنی و ولدی و خیرالخلق بعد أخیه و هو إمام المسلمین و مولی المؤمنین و خلیفه رب العالمین». امام حســین از مــن و فرزند من اســت و بهترین خلق خدا پس از برادرش امام حسن، و اوست امام مســلمانان و سرپرست مؤمنان و خلیفه پروردگار عالمیان.(4)

4- تعبیر «أئمه المسلمین«

چهارمیــن تعبیــری که در بســیاری از روایات به چشم می خورد، تعبیر رســول خدا از ائمه هدی(ع) به «ائمه مسلمین» است که شامل تمام امامان میشود.

محمد بن علی خزاز قمی در کتاب نفیس خود به نام کفایه الأثر به ســند خود از جابر بن عبد الله از رســول خدا(ص) در باره همه معصومیــن نقل کرده فرمود: «هم خلفائی یا جابر و ائمه المسلمین من بعدی اولهم علی بن ابی طالب ثم الحسن ثم الحسین ثم.....»؛ آنان جانشــینان من و امام مسلمانان پس از من هستند که اولشان علی ابن ابیطالب سپس حسن ، سپس حسین و.. است.(5)

امام ســجاد(ع) فرمود : «نحن ائمه المســلمین و حجج الله علی العالمین»؛ ما امامان مسلمانان و حجتهای پروردگار بر عالمیان هستیم.(6)

امیر مومنــان، علــی(ع) در حدیثــی فرمود: «أنا و الحســن و الحسین و تسعه من ولد الحسین خلفــاء اهلل فی ارضه و امنائه علی خلقه و ائمه المسلمین بعد نبیهم»؛ من وحســن و حسین و نه نفر از فرزندان حسین جانشینان خداوند روی زمیــن و امین هــای او بر بندگانش و امامان مسلمانان پس از پیامبرشان هستیم.(7)

5- تعبیر پنجم: امام امت

پیامبر این تعبیر را خوارزمی در کتاب مناقب به ســند خود از رســول خدا(ص) چنین نقل کرده است: پیامبر فرمود: روزی جبرئیل شــادمان بر من نازل شــد، به او عرض کــردم: حبیب من چگونه است که من تو را بسیار خوشحال می بینم. جبرئیل گفــت: ای محمد؛ چگونه خوشحال نباشم در حالی که چشــمم به آنچه که خداوند به برادرت و وصیت و امام امتت، علــی بن ابی طالب داده روشــن شد.

گفتــم به خاطــر چه چیزی چنین افتخاری به امام امت داده شده است؟

جبرئیل گفت: خداوند دیشب به عبادت علی با فرشــتگان خود فخر و مباهات کرد.(8)

آنچــه بیان شــد خلاصه بر گرفتــه از ده ها منبــع از منابع اســامی بود که بــر این مطلب دلالت دارند.

در پایــان جــا دارد تمامی روزنامه ها و مجالت و رسانه های دیداری و شــنیداری و خصوصا صدا وســیما و اصحاب تریبونها و منابــر و خطبا با توجه به آنچه گفته شد، به فرموده پیامبرعمل کــرده از این پس بــه جای به کار بردن عبــارت مثال امام اول شیعیان جمله امام اول مسلمانان به کارببرند.

*منتشر شده در شماره 21713 روزنامه کیهان.

 ـــــــــــــــــ

منابع:

1- امالی صدوق: ص200 .

2- عیون اخبارالرضا: ج2،ص6 .

3- المقنعه: ص333؛ روضه المتقین(محمد تقی مجلسی):ج2، ص324 .

4- امالی صدوق: ص115 .

5- کفایه الاثر: ص5 .

6- امالی صدوق: ص186.

7- اثبات الهدی: ج4؛ص250 .

8- مناقب خوارزمی: ص319؛ح322 .